Kisporeti Kalesi
 Erken orta çağdan kalma Kisporeti Kalesi | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Kisporot Kalesi |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Durum | Kısmen ayakta |
| Tür | Kale |
| Mimari tarz | Gürcü mimarisi |
| Konum | Bahçeli, Yusufeli, Artvin (il) |
| Koordinatlar | 40°51′11″K 41°32′15″D / 40.85306°K 41.53750°D |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Kireç harcı |
| Zemin alanı | 21x18 metre |
Kisporeti Kalesi veya Vejangeti Kalesi (Gürcüce: ქისპორეთის ციხე veya ვეჟანგეთის ციხე), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli kasabasına bağlı Demirçubuk (Sapaneti) mahallesinde Orta Çağ'dan kalma kaledir.[1] Tarihsel kaynaklarda Vejangeti Kalesi olarak geçer.[2] Kalenin bulunduğu Demirçubuk mahallesi 2002 yılından önce Bahçeli (eski adı Kisporeti) köyüne bağlı olduğu için Kisporeti Kalesi, Bahçeli Kalesi olarak da adlandırılmaktadır.[3]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kisporeti Kalesi, eski adı Kisporeti (ქისპორეთი / ქისფოროთი) olan bugün Bahçeli köyünün 2,4 kilometre kuzeybatısında, Parhali Deresi'nin sağ kıyısında Gürcü Bagrationi hanedanı tarafından inşa edildiği tahmin edilmektedir. Tarihsel Tao bölgesindeki bu yerleşim ve kaleyi Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Kisporeti köyü Tortum sancağının Pertekrek nahiyesine bağlıydı ve nüfus 24 haneden oluşuyordu. Osmanlılar Gürcülerden ele geçirdiği ve köyle aynı adı taşıyan kaleyi onarmış ve kullanmışlardır. Kisporeti Kalesi 2001 yılında kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.[3][4]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Kisporeti Kalesi, Parhali Deresi'nin sağ kıyısında, Sapaneti (Demirçubuk) mahallesinin yakınında yüksekçe kayalık bir tepenin üzerinde kireç harcı kullanılarak moloz taşlarla inşa edilmiştir. Sur duvarları bir kısmı ayakta olan kale, orta büyüklükte (21 × 18 m) bir yapıdır. Kalenin bir adet kulesi bulunmaktadır. Türkçeye Kisporot Kalesi şeklinde girmiş olan yapı, birkaç kez onarılmış ve Osmanlı döneminde de kullanılmıştır. Kalenin kareye yakın bir forma sahip olan kulesi (3,32 x 3,10 m) kuzey tarafta, kapısı ise güney tarafta yer alır. Surlar üzerinde dikdörtgen formlu burçlar bulunmaktadır. Güneydoğu köşesinde bir su sarnıcı bulunmaktadır. Kalenin yüksekçe kulesi günümüzde de ayaktadır.[1][3][5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 281, ISBN 9789941478178.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 100 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ a b c ""Bahçeli Köyü Kalesi - Artvin" - Türkiye Kültür Portalı". 19 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2023.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 100. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. cilt, s. 136, ISBN 9786058624818.